W miłości do ludzi i muzyki

Starsi sanoczanie znają panią Janinę, pamiętają jej rodzinę. Doskonale łączą jej osobę z muzyką i w ogóle z działalnością w kulturze. Wspominają, że w okresach, kiedy w Sanoku nie było jeszcze Szkoły Muzycznej, funkcję tę wypełniało mieszkanie państwa Szombarów, mieszczące się w części ratusza położonej najbliżej kościoła oo. franciszkanów. Zawsze rozbrzmiewające muzyką i otwarte dla jej miłośników.  
    Z wielką muzyką pani Janina zetknęła się w 1938 roku, kiedy po zdaniu matury rozpoczęła naukę w Wyższej Szkole Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Wojna przekreśliła te plany. Po aresztowaniu Jej ojca, 20-letniej Janinie groziła zsyłka na Sybir. Schroniła się najpierw u rodziny w Warszawie, a w 1941 roku, zachęcona przez Marię Prugar, żonę gen. Bronisława Prugar-Ketlinga, swojej chrzestnej matki, przyjechała do Sanoka. Tu założyła rodzinę, urodziła czwórkę dzieci, a jak tylko wojna się skończyła, usiadła za fortepianem. Dała się wtedy poznać jako znakomita wykonawczyni dzieł Fryderyka Chopina. Do historii przejdzie koncert z 1949 roku, którym Sanok włączył się w ogólnopolskie obchody 100-lecia śmierci najwybitniejszego polskiego kompozytora Fryderyka Chopina. Pani Janina Szombara wystąpiła w nim, obok Wandy Kossakowej, grając II i III część koncertu fortepianowego f-moll.

Z osobą Wandy Kossakowej łączyła ją nie tylko pasja do muzyki, ale także wielka przyjaźń. Kiedy w 1960 r. pani Wanda opuściła ten świat, jej przyjaciółka kontynuowała pedagogiczną działalność, organizując i prowadząc naukę gry na fortepianie na wzór zasad obowiązujących w szkole Wandy Kossakowej. Sanoczanie pamiętają także p. Janinę Szombarę z koncertów w Powiatowym Domu Kultury, w których akompaniowała wybitnym polskim śpiewakom operowym m. in. Andrzejowi Hiolskiemu.
O sympatii do Wandy Kossakowej świadczą też późniejsze zdarzenia. Otóż pani Janina Szombara była jedną z głównych orędowniczek nadania Państwowej Szkole Muzycznej w Sanoku imienia Wandy Kossakowej. Nastąpiło to w 1992 roku. Od tej chwili placówka ta stała się dla pani Janiny jeszcze bliższą. Potwierdziła to wspaniałym gestem, przekazując Państwowej Szkole Muzycznej fortepian słynnej w tamtych czasach marki „Pleyel”. Co ciekawe, ma on pośredni związek z Wandą Kossakową, jako że zanim instrument ten trafił do pani Janiny, był on własnością właśnie pani Wandy.

    Doceniło Ją rodzinne miasto, w którym przyszła na świat 24 czerwca 1919 roku. Jej setne urodziny uczciło przyznaniem zaszczytnego tytułu Honorowej Obywatelki Miasta Sanoka. W dokumencie poświadczającym przyznanie pani Janinie Szombarze tego tytułu czytamy m. in.:
„Pani Janina Szombara wiele lat swego życia poświęciła wychowaniu młodych pokoleń utalentowanej sanockiej młodzieży. W czasie powojennym, kiedy priorytetem było zaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych, z uporem wskazywała na sztukę jako swoisty most gwarantujący ciągłość dziejów i trwanie uniwersalnych wartości (…) Podejmowała liczne inicjatywy, dzięki którym tętniło kulturalne życie miasta.”
    Uroczystość nadania honorowego obywatelstwa pani Janinie odbyła się w Sali Koncertowej Państwowej Szkoły Muzycznej I i II st. im. Wandy Kossakowej. Oczywiście, odbyło się to przy dźwiękach chóralnego „Dwieście lat”, odśpiewanego na stojąco przez widownię. Przyjęła to ze wzruszeniem. Poproszona o kilka zdań i zachęcona przez córkę Zdzisławę, powiedziała: „Czuję się przejęta i zaszczycona. Chwila ta jest okazją, aby podzielić się z Państwem refleksją, iż w ciągu całego życia od nikogo nie zaznałam żadnej przykrości, a to już tyle lat… Spotyka mnie natomiast samo dobro. Taki jest Sanok, tacy jego mieszkańcy.”

                                                                              Duma Sanoka  
 
    Powróćmy na chwilę do tamtego wieczoru z 25 lipca 2019 r., posłuchajmy co mówili wówczas niektórzy uczestnicy uroczystości. Z gratulacjami pospieszył starosta sanocki Stanisław Chęć, podkreślając, że tytuł Honorowego Obywatela jest najcenniejszym wyróżnieniem, trafiającym wyłącznie do tych, którzy oddali siebie miastu. I to właśnie - jego zdaniem - można powiedzieć o pani Janinie Szombarze.
Dostojny bukiet róż od trójki honorowych obywateli miasta Sanoka – ks. dr Andrzej Skiba, dr Stanisław Kułakowski oraz hm. dh. Krystyna Chowaniec - wręczyła pani Janinie ta ostatnia, witając Ją z wielką radością w „honorowym gronie”. Nie omieszkała z dumą wspomnieć, że w okresie przedwojennym bohaterka uroczystości była … druhną Janiną w sanockim hufcu ZHP.
Pięknie o pierwszych kontaktach muzycznych ze swoją Panią profesor mówiła uczennica pani Janiny, dziś prof. dr hab. Marta Wierzbieniec, muzyk i dyrygent, dyrektor Filharmonii Podkarpackiej w Rzeszowie im. Artura Malawskiego. – Był rok 1970, kiedy zaczęłam uczęszczać na lekcje gry na fortepianie do Pani profesor. To było coś więcej niż lekcje. To była aura towarzysząca wkraczaniu w świat muzyki, który mnie pochłonął. Z sentymentem wspominam wieczory przy herbatce, na które Pani profesor zapraszała nas z rodzicami. Upływały przy rozmowach o muzyce, a my popisywaliśmy się swoimi postępami, grając solo i w duetach, co w tamtych czasach wcale nie było popularne. Wspominając tamten czas, dziś wiem, że to było budowanie środowiska muzycznego, które dziś przynosi owoce. Jeśli dziś sanocka PSM odnosi tak duże sukcesy, to jestem głęboko przekonana, że jest w nich cząstka pani profesor Janiny Szombary.     

    Z gorącymi podziękowaniami i gratulacjami wystąpił Tomasz Tarnawczyk, dyrektor PSM I i II st. w Sanoku. Mówił o historii, o przedwojennym etapie edukacji muzycznej, o potrzebie istnienia w Sanoku szkoły muzycznej, rozbudzonej przez Wandę Kossakową, o dużym wkładzie w to dzieło pani Janiny Szombary. – Dziękujemy za wszystko, dziękujemy za ogromne serce dla muzyki i dla Sanoka, za matczyną opiekę nad „naszą szkołą” – wyznał emocjonalnie. Swoje wystąpienie zakończył propozycją, będącą wspaniałym łącznikiem z tamtymi laty. – Szczycimy się tym, że mamy w swojej szkole fortepian marki „Pleyel”, na którym kiedyś grała Wanda Kossakowa, której imię dumnie nosi nasza szkoła, a po niej Janina Szombara, która podarowała go szkole. Jest on w nienajlepszym stanie i wymaga poważnego remontu. Zróbmy to! Apeluję dziś, w tym wyjątkowym dniu, do samorządów: połączmy siły i wyremontujmy naszego zabytkowego „Pleyela”. Niech pełni funkcję wyłącznie reprezentacyjną, przypominając nam muzyczną przeszłość Sanoka! 

     To było wyjątkowe zakończenie tego niezwykłego dnia, ukazującego magię muzyki. Jej siłę zaprezentowała Pani profesor Janina Szombara, 100-latka, wybitna pianistka i pedagog, duma Sanoka, Honorowa Obywatelka tego miasta.
    Wiadomość o śmierci p. Janiny Szombary lotem błyskawicy obiegła Sanok. Od niej rozpoczynały się dziś serwisy informacyjne lokalnych portali internetowych. Specjalny komunikat zamieścił w nich oraz na stronie miasta burmistrz Tomasz Matuszewski. Z kondolencjami dla Rodziny, z wpisami poświęconymi Zmarłej pospieszyli mieszkańcy, podkreślając Jej wielkość. Zacytuję fragment jednego z nich: „To był inny Sanok; inteligentny, kulturalny, zacny. Dzięki takim ludziom jak Janina Szombara, nasze miasto ma piękniejszą twarz!”

Zdjęcia z uroczystości nadania p. Janinie Szombarze tytułu Honorowej Obywatelki Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka, która odbyła się 25 lipca 2019 roku w Sali Koncertowej Państwowej Szkoły Muzycznej im. Wandy Kossakowej w Sanoku.