Towarzystwo szybko stało się jedną z najbardziej dynamicznie działających organizacji społecznych. Wraz z później powstałym harcerstwem przygotowało całe pokolenie Sanoczan do walki o niepodległość. W październiku 1918 r. gmach „Sokoła” był centrum działań niepodległościowych, które doprowadziły do przejęcia przez Polaków władzy nad Sanokiem.
Mimo późniejszych zawieruch historycznych Towarzystwo przetrwało, odradzając się w latach dziewięćdziesiątych XX stulecia.
W uroczystościach Powiat Sanocki reprezentował członek Zarządu Powiatu Pan Andrzej Chrobak, równocześnie „Sokolnik”. Przekazał on list, który do Jubilatów skierował Starosta Sanocki Pan Stanisław Chęć:
Druhowie i Druhny
Towarzystwa Gimnastycznego
„Sokół” w Sanoku
Spotykamy się w dniu jubileuszu 130 lat powstania Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. Dzieje Waszego Towarzystwa są przykładem jak z rzeczy z pozoru małych rodzą się wielkie. Mottem działania Towarzystwa jest powiedzenie „W zdrowym ciele - zdrowy duch”. Wprost odnosi się ono do sprawności i tężyzny fizycznej, ale historia pokazuje, że ta druga część duchowa stała się o wiele bardziej znacząca. Praktycznie to „Sokół” stał się zapleczem i kuźnią kadr niepodległościowych.
Widać to szczególnie na sanockim przykładzie. Każdy z trzech inicjatorów powstania Towarzystwa: dyrektor gimnazjum Karol Petelenz, lekarz miejski dr. Karol Zaleski i starosta sanocki Leon Studziński - to „ludzie instytucja”, którzy swoim przykładem pociągali wielu, pozostając przez dziesięciolecia wierni w służbie Ojczyźnie. Ale przecież obok nich były takie znamienitości jak: Władysław Zaleski, Władysław Beksiński, Roman Vetulani, Wilhelm Szomek, czy burmistrzowie Sanoka: Cyryl Jaksa Ładyżyński, Aital Witoszyński, Paweł Biedka, Adam Pytel, Feliks Giela, dr Józef Galant.
Wybudowany w 1900 r. gmach Sokoła stał się nie tylko siedzibą Towarzystwa, ale również ośrodkiem kulturalnym, gdzie występowali tacy artyści jak: pianista prof. Teodor Pollak, śpiewaczka Adolfina Zimajer, tancerka Maria Zawadzka ps. „Jacobi”, śpiewaczka operowa Józefa Borowska, Karol Adwentowicz, śpiewaczka operowa Olga Didur-Wiktorowa oraz pianistka Wanda Kossakowa. Tu członkowie sanockiego „Sokoła” wstąpili do Legionu Wschodniego. To z tego budynku w nocy z 31.10/1.11.1918 r. wyruszyły patrole, które przywróciły Sanokowi Polskę.
Nie bez przyczyny wspominam te chwile, bowiem obecnie z satysfakcją i uznaniem patrzę na poczynanie współczesnych „Sokolników”, którzy w sposób wyjątkowy kultywują pamięć o swoich poprzednikach.
Życzę Wam, aby inspiracja jaką jest tak wspaniała rocznica zdynamizowała Wasze działania, a plany jak najszybciej się spełniły i stały rzeczywistością. Wszystkim Druhom
i Druhnom życzę dalszych sukcesów w sokolej działalności i pomyślności w życiu osobistym.
Z sokolim pozdrowieniem
Starosta Sanocki
Stanisław Chęć
Sanok, 29 czerwca 2019 r.
