Danuta Antonina Przystasz, córka Ignacego Przystasza i Anny Iwańczyk, urodziła się 13 czerwca 1920 roku w Niewistce. Jej ojciec pełnił funkcję administratora majątku. Pani Danuta była najmłodsza z trojga rodzeństwa, miała dwóch starszych braci: Zbigniewa (urodzonego w 1912 roku), którego zamordowano w Katyniu oraz Mieczysława (urodzonego w 1914 roku), uczestnika Powstania Warszawskiego oraz więźnia politycznego w latach 1945-1954, który po powrocie do Sanoka był wiceprzewodniczącym MRN, kierownikiem Wydziału Planowania w PRN, radcą prawnym w SPB oraz współtwórcą "Rocznika Sanockiego".
Zaraz po narodzinach Danuty w 1920 roku rodzina Przystaszów osiadła na stałe w Sanoku. Na początku mieszkała przy ulicy Królewskiej – obecnie jest to ulica Romualda Traugutta, następnie w samodzielnie wybudowanym domu przy ulicy Młynarskiej 18. W 1938 r. Danuta ukończyła Gimnazjum Żeńskie im. Emilii Plater i rozpoczęła naukę w liceum. Maturę zdała 2 stycznia 1942 roku w Sanoku w tajnym nauczaniu. Jako uczennica liceum działała w Lidze Morskiej i Kolonialnej oraz przeszła szkolenie przysposobienia obronnego oraz kursy obrony przeciwlotniczej i przeciwpożarowej.
Lata wojenne
We wrześniu 1939 roku sprawowała funkcję zastępcy dowódcy rejonu. W pierwszych dniach września po wybuchu II wojny światowej pełniła służbę w ramach obrony cywilnej jako zastępca komendanta rejonu. W czerwcu 1940 roku wstąpiła do organizacji konspiracyjnej – Chłopska Organizacja Wolności "Racławice", przyjmując pseudonimy "Danuta Skiba" i "Brzoza". Przewiozła m.in. ładunki wybuchowe do wysadzenia szybów naftowych w Tarnowcu koło Krosna, zbierała informacje na temat wydobycia ropy w kopalni Grabownica, przenosiła meldunki i pocztę.
Zagrożona aresztowaniem na przełomie marca i kwietnia 1942 r. wyjechała do Warszawy, gdzie szybko nawiązała kontakt z organizacją Związek Kobiet Czynu, która działała przy Ruchu Miecz i Pług. Złożyła przysięgę, a od jesieni 1942 r. pani Danuta została komendantką tej organizacji. Zajmowała się w tym okresie pracą oświatową, sanitarną i kolporterską podziemnego pisma "Polka Czynu", stanowiącego organ prasowy ZKC. Po rozpadzie MiP zaangażowała się w działalność Oddziału Pomocniczej Służby Kobiet AK - początkowo jako łączniczka z cenzusem, następnie w stopniu podporucznika czasu wojny, później w stopniu kapitana czasu wojny. Wówczas posługiwała się pseudonimem Sławomira Mędrzycka. Brała udział w Powstaniu Warszawskim jako łączniczka w Kompanii Sztabowej Zgrupowania AK "Żywiciel" na Żoliborzu do 30 września 1944. Po klęsce powstania wyszła z miasta wraz z ludnością cywilną. Zdołała zbiec z transportu do obozu. Nawiązała kontakt z dowództwem III Dywizji Wojskowego Korpusu Służby Bezpieczeństwa i kontynuowała pracę konspiracyjną. Za działalność w tej organizacji Rozkazem Dywizyjnym z 20 listopada 1944 otrzymała Order Virtuti Militari.
Więcej w 16 numerze Tygodnika Korso Gazeta Sanocka
