Sanocka szkoła oszczędzania. Rok pierwszy

Zdecydowanie bardziej restrykcyjny od projektu przygotowanego przez Burmistrza, który otrzymał negatywną opinię Rady Miasta oraz Regionalnej Izby Obrachunkowej. Czy budżet autorstwa RIO jest możliwy do realizacji? Czy pozwoli odnaleźć drogę prowadzącą do prawidłowego zarządzania finansami miasta? O opinię w tym przedmiocie poprosiliśmy Roberta Płaziaka, przewodniczącego komisji rewizyjnej Rady Miasta.

O ile Rada Miasta zachowała się jak Piłat, to Burmistrz uczynił to jak Pyrrus, niby wygrał, ale jednak nie. To jak w takim razie ocenić działanie Regionalnej Izby Obrachunkowej? Może lepiej tego nie oceniać. Ostatnie cztery lata pozytywnych opinii RIO dla Budżetu Miasta Sanoka wskazują jednoznacznie, że opinie tego gremium wydawane są wyłącznie na poziomie formalno-prawnym. Dopiero mocne zaciągniecie hamulca ręcznego przez nową Radę Miasta, powołaną w maju 2024 roku, spowodowało opamiętanie i wykonanie budżetu 2023 spotkało się z negatywna oceną i Plan roku 2025 również. Co do budżetu 2024 poczekamy na sprawozdanie z jego wykonania. Tyle tytułem wstępu. Nie można rozpatrywać Budżetu 2025 bez Programu Postępowania Naprawczego (PPN)? A jednak można. Program ten uzyskał, co prawda, pozytywną (z uwagami) opinię Regionalnej Izby Obrachunkowej, jednak należy pamiętać, że jest to opinia odnosząca się wyłącznie do spraw formalno-prawnych. To wiele tłumaczy, jeżeli popatrzymy na zaproponowany przez tę samą instytucję nadzorczą Budżet 2025. Należy odczytać to w języku finansów tak: „program naprawczy jest poprawny pod względem formalno-prawnym, ale daleko mu do oszczędności, które powinien pokazać. Dlatego przygotujcie nowy, w oparciu o nałożony przez nas Budżet 2025.

Należy napisać krótko: Zarówno Burmistrza jak i Radę Miasta czeka trudny rok wielu ostrych cięć, nawet bardzo trudny. Alternatywą nadal pozostaje komisarz.

Analiza techniczna:

Oceniając wstępnie, nałożony przez Regionalna Izbę Obrachunkową w Rzeszowie Budżet dla m. Sanoka jest niewykonalny! 

Nie uwzględnia on głównego motoru napędowego z Programu Postępowania Naprawczego, jakim był „kredyt ratunkowy państwa”. 

Należy racjonalnie ocenić, w jakiej wysokości można go wykonać w odniesieniu do możliwych do wykupienia od dysponentów obligacji i w jakiej wysokości spłacić pozostałe zobowiązania o charakterze kredytowym. Trzeba podkreślić, że nie można tego kredytu wydatkować na zobowiązania bieżące. Jego wykorzystanie w roku 2025 można oszacować na ok. 50%, tym samym zmniejszenie kosztów obsługi długu do poziomu 80% ubiegłorocznego będzie sukcesem, a to co uda się oszczędzić więcej będzie można traktować w kategorii zjawisk nadprzyrodzonych. Dlatego RIO przyjęło bezpiecznie 100% kosztów poprzedniego roku.

Po stronie dochodowej RIO zaproponowało kosmetyczne zmiany, utrzymując w zasadzie wielkości z budżetu proponowanego uprzednio przez Burmistrza i Skarbnika. Posiadając ograniczone zaufanie do władzy wykonawczej w zakresie rzetelności przedstawiania danych, RIO jednak zaufało tym szacunkom. Zakładamy, że dochody uda się wykonać! 

Prawdziwe zmiany zaczynają się jednak po stronie wydatków albo jak kto woli kosztów. Wskazując, jakich działów powinna dotyczyć zmiana, podzielimy je na dwie grupy: te, które będą zajmować naszą uwagę i te które są nieistotne na danym etapie zmiany. 

Nieistotne na tym etapie zmiany to: 10 Rolnictwo i łowiectwo, 20 Leśnictwo, 400 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną i gaz, 630 Turystyka, 751 Urzędy naczelnych organów władzy…, 752 Obrona narodowa, 758 Różne rozliczenia, 851 Ochrona zdrowia, 852 Pomoc społeczna, 854 Edukacyjna opieka wychowawcza; 855 Rodzina.

Istotne i możliwe do uwzględnienia w zmianach to działy: 600 Transport i łączność, 700 Gospodarka mieszkaniowa, 710 Działalność usługowa, 750 Administracja publiczna, 754 Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa, 801 Oświata i wychowanie, 900 Gospodarka Komunalna i ochrona środowiska, 921 Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego, 926 Kultura fizyczna.

Te z kolei można podzielić na te możliwe do zmiany w roku 2025 i w latach następnych.
Należy wskazać, że głównym elementem do zmiany jest dział 801 Oświata i wychowanie, jednak zmiany systemowe (nie zwolnienia personelu średniego) w tym zakresie dają efekt dopiero po ok. 2 latach. W perspektywie ograniczenie wydatków o ok. 15 mln. zł. możliwe jest w trzecim roku działania zmiany. 

Efekt szybkiej zmiany można osiągnąć w dziale: 600 Transport i łączność, zmniejszenie wydatków majątkowych na drogi publiczne o ok. 7,9 mln zł. Ograniczenie w zakresie transportu zbiorowego o ok. 3,0 mln zł. 750 Administracja Publiczna o ok. 1,5 mln zł (20 etatów) 754 Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa o ok. 1,5 mln zł (18 etatów). 900 Gospodarka Komunalna i ochrona środowiska o ok. 1,5 mln zł. (połączenie spółek).

Łączne możliwe zmniejszenie kosztów w roku 2025 to 15,4 mln zł (nie uwzględnia zmniejszeń PPN). Należy jednak skłaniać się do ok. 10 mln zł, zmniejszenia kosztów w roku 2025, czyli z ok. 30 mln oszacowanych przez RIO będzie to ok. 30%. Pozostałe 70% będzie musiało zostać pokryte finansowaniem deficytu.

Niemniej istotne od spraw zarządzania finansami będą  sprawy współpracy Burmistrza z Radą Miasta. O ile Rada na ostatniej sesji pokazała, że podejmowanie trudnych uchwał w dyscyplinie już opanowała, o tyle Pan Burmistrz umiejętności konsyliacyjnych jeszcze nie posiadł.

Najbliższe dwa miesiące przesądzą o możliwości takiej zmiany Budżetu, aby zawierał on istotne oszczędności, pozwalające na pozytywną zmianę finansów w planowanym czasie do roku 2027.

Od Autora: Zapraszamy Państwa do dyskusji w temacie gospodarowania i zarządzania miastem. Dzielcie się swymi spostrzeżeniami, pomysłami, których realizacja pozwoli wyjść Sanokowi z narożnika i dorównać do najlepszych. Nasze miasto i jego mieszkańcy mają takie ambicje, potrafią stanąć na wysokości zadania, bez podziałów na obozy i frakcje, bez nienawiści i szczucia jednych na drugich. Pokażmy Podkarpaciu, że Sanok ma swą dumę i ambicje, że czas błędów w zarządzaniu za chwilę będzie tylko historią, lekcją, mówiącą, że zawsze trzeba trzymać rękę na pulsie. Czekamy na Państwa opinie!