Jest to historyczny polski order o ponad 250-letniej tradycji, ustanowiony 7 maja 1765 r. przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, w celu nagradzania osób odznaczających się cnotą pobożności i zasłużonych dla ojczyzny. Jego ideą jest "Praemiando incitat" ("Nagradzając – Zachęca").
Obecnie ten symbol królewskiego hołdu dla zamordowanego w 1079 r. biskupa krakowskiego Stanisława ze Szczepanowa przyznawany jest przez Wielką Narodową Kapitułę Orderu Świętego Stanisława w Polsce za działalność społeczną i kulturalną.