Każda aktywność, szczególnie regularnie powtarzana, pozostawia zmiany w sieci neuronalnej. Połączenia używane są rozbudowywane, a nieużywanych mózg się pozbywa. Również kontakt z nowymi technologiami przebudowuje mózg.
Neurobiolodzy zauważają z niepokojem, że dzieci urodzone w epoce wysokich technologii (od końca lat dziewięćdziesiątych XX w.) w odmienny sposób kształtują swoje relacje ze światem, ludźmi i językiem.
"Negatywny wpływ mediów na rozwój językowy dziecka jest (...) dwa razy silniejszy niż pozytywny efekt czytania dzieciom książek." (Spitzer "Cyfrowa demencja" 2013).
Mózg potrzebuje relacji
Mózg człowieka rozwija się najintensywniej w pierwszych latach życia. Do tego rozwoju dziecko potrzebuje doświadczania świata wszystkimi zmysłami – musi zobaczyć, poczuć, usłyszeć, dotknąć. Ograniczenie pola działania dziecka i rodzaju bodźców może mieć negatywny wpływ na rozwój struktur neuronalnych jego mózgu.
Mózg dziecka potrzebuje również intensywnych doświadczeń z innymi osobami. Ani telewizja, ani komputery nie zastąpią mu kontaktów z opiekunami czy innymi dziećmi, wspólnej zabawy, wspólnego czytania książek i innych doświadczeń, dzięki którym uczy się otaczającego go świata.
Z powodu wysokiej plastyczności kory mózgowej dzieci w wieku niemowlęcym, poniemowlęcym i przedszkolnym mogą pod wpływem obrazu telewizyjnego lub komputerowego przesterować mózg na odbieranie przede wszystkim obrazów, a nie mowy. Dziecko kształtuje jedynie myślenie obrazowe, wyizolowane od działań w grupie społecznej.
Przerażające statystyki
90% dzieci poniżej drugiego roku życia ma kontakt z jakimś rodzajem mediów elektronicznych.
Ponad 40% rocznych i dwuletnich dzieci w Polsce korzysta z tabletów lub smartfonów, wśród nich niemal co trzecie korzysta z urządzeń mobilnych codziennie lub prawie codziennie,
60% rodziców, którzy udostępniają dzieciom tablet lub smartfon, robi to, żeby zająć się swoimi sprawami, co czwarty po to, żeby dziecko zjadło posiłek, 18% – żeby dziecko zasnęło.
Jedna trzecia dzieci w wieku trzech lat ma w sypialni telewizor. 39% rodziców przyznaje, że telewizor w ich domach włączony jest przez sześć godzin.
Przeciętny młody człowiek przed ukończeniem dwudziestego pierwszego roku życia:
- wysłał lub otrzymał 250 tysięcy e-maili bądź SMS-ów,
- poświęcił na obsługę swojej komórki 10 tysięcy godzin,
- grał przez 5 tysięcy godzin w gry komputerowe,
- spędził 3,5 tysiąca godzin na portalach społecznościowych (np. na Facebooku).
Zalecenia i wskazówki
Do drugiego roku życia dziecko nie powinno oglądać nawet bajek na ekranie telewizora ani używać komputera w ogóle.
Dwulatek w ciągu dnia może obejrzeć krótką animowaną bajkę, nie dłużej niż 10 minut.
Trzylatek może spędzić przed ekranem 15-20 minut, obejrzeć bajkę lub program pozbawiony wszelkiej przemocy i dynamicznych scen.
Dziecko w wieku od 4 do 6 lat może jednorazowo oglądać telewizję do 20-30 minut (oglądane programy powinny zawierać elementy piosenek, wierszyków, propozycje zabaw).
Dziecko w wieku od 7 do 9 lat może spędzać czas przed ekranem do 50 minut (oglądane programy powinny zawierać elementy edukacyjne).
Dziecko powyżej 10 roku życia może oglądać telewizję około jednej godziny.
Dziecko w wieku od 10 do 13 roku życia może poświęcić na oglądanie około dwóch godzin dziennie.
Zagrożenia
Spędzanie długiego czasu przed monitorem stwarza wiele zagrożeń zdrowotnych. Są to: pogłębianie wad postawy, zmęczenie oczu, krótkowzroczność, zaburzenia koncentracji uwagi, kłopoty z myśleniem, wyobcowanie z rzeczywistego świata, zaburzenia więzi uczuciowej z najbliższymi.
Pamiętaj o aspektach zdrowotnych używania nowych mediów. Na przykład kupując dziecku telefon komórkowy lub smartfon, sprawdź przed jego zakupem współczynnik SAR, który określa poziom promieniowania, jaki emituje aparat. W Europie wyznaczono normę tego promieniowania na 2 waty na kilogram dla dorosłych i 0,6 watów na kilogram dla dzieci. Ponadto zwróć uwagę, jakie usługi oferuje operator i sprzedawca telefonów w zakresie m.in. kontroli rodzicielskiej, blokady treści i usług.
Jak być cyfrowym rodzicem?
Przed wręczeniem dziecku urządzenia z określoną aplikacją, sprawdź ją w katalogu polskojęzycznych aplikacji mobilnych dla dzieci (katalog obejmuje aplikacje dla dzieci w wieku 3–6 lat: http://fdds.pl/oferta/kontrola-rodzicielska/.
Ponadto przeczytaj opinie w internecie, spróbuj sam nią się pobawić. Takie działanie z dużym prawdopodobieństwem pozwoli na trafny wybór produktu.
Zainstaluj na wszystkich urządzeniach (także mobilnych), z których korzysta dziecko, darmową przeglądarkę dla dzieci BeSt. Pozwala ona na skuteczną ochronę, blokuje strony spoza katalogu BeSt, pozwala wyszukiwać setki przyjaznych i bezpiecznych serwisów dla dzieci powyżej trzeciego roku życia.
W przypadku starszych dzieci, od około 10 roku życia, pomyśl o bardziej zaawansowanym systemie kontroli rodzicielskiej.
Sprawdzaj, czy gra jest właściwa dla dziecka. Można w tej sytuacji oprzeć się na systemie oznaczeń PEGI (ogólnoeuropejski system klasyfikacji gier). Dodatkowo możesz oglądać fragmenty gry w serwisie www. YouTube.com. i przekonać się, z czym będzie miało kontakt dziecko.
Rozmawiaj z nim o grach i ustal zasady korzystania z gier.
Dostęp do komputerów i internetu jest coraz bardziej powszechny.
Z jednej strony posiadanie komputera z dostępem do internetu przez dziecko jest dla niego ogromną szansą, z drugiej niesie za sobą, niestety, ryzyko spędzania w nim zbyt wiele czasu.
Wydaje się, że jedynym lekarstwem na te bolączki jest świadomość rodziców i ich ogromny udział w wychowaniu dziecka.
Należy więc postawić na edukację medialną wszystkich pokoleń.
